Idees per a abordar la comunicació inclusiva en els estudis universitaris de comunicació, nou llibre InCom-UAB Publicacions

 

Destacados

Aquesta publicació és resultat del projecte “Diàleg Brasil-Espanya per a la innovació docent en comunicació inclusiva: diagnòstic i propostes d’actuació a partir de la investigació acció” (FSXXXVIII-FS07), finançat per la Fundació Autònoma Solidària. Desenvolupat durant dos anys, entre setembre de 2021 i octubre de 2023, ha estat coordinat per l’Institut de la Comunicació de la Universitat Autònoma de Barcelona (InCom-UAB) en col·laboració amb el Programa de Postgrau (Màster i Doctorat) en Comunicació i Pràctiques de Consum de l’Escola Superior de Propaganda e Marketing (ESPM), São Paulo/Brasil.

Amparo Huertas (InCom-UAB) i Denise Cogo (ESPM) han estat les investigadores principals, i l’equip ha estat format per un total de 7 persones. Des de la UAB, han participat Luiz Peres-Neto, Celina Navarro i Quim Puig. Des de la ESPM, Gabriela Machado Ramos de Almeida i Julia Faria Camargo.

Del conjunt d’activitats realitzades en el marc d’aquest projecte, tres han contribuït directament en l’elaboració d’aquest document:

Revisió i anàlisi crítica de bibliografia especialitzada procedent de diferents disciplines (comunicació, antropologia, història, filosofia i psicologia)

Treball de camp sobre una mostra formada per 412 estudiants de l’àrea de la comunicació durant el curs 2021-2022 (UAB: 299; ESPM: 113).

UAB: es van aplicar 167 qüestionaris per a observar la manera en què l’alumnat entén la noció de comunicació inclusiva i percep la seva utilitat, gràcies a la col·laboració de Núria Simelio, Anna Tous, Carolina Escudero i Jordi Badia (Periodisme, Comunicació de les Organitzacions, i Publicitat i Relacions Públiques). A més, guiats per membres de l’equip, es van realitzar tres exercicis específics: (a) identificació d’escenes cinematogràfiques amb contingut racista (Comunicació Audiovisual); (b) elaboració de projectes de recerca entorn de la comunicació inclusiva (Publicitat i Relacions Públiques) i (c) anàlisi i propostes per a incloure la perspectiva de gènere en continguts audiovisuals (Comunicació Audiovisual). També es va tutoritzar un Treball de Final Grau entorn d’aquest tema: “La formació en comunicació inclusiva al grau de Periodisme: estudi qualitatiu de les opinions i propostes de l’alumnat d’universitats catalans”, signat per Ana Augusto Arenas (Periodisme) i disponible en obert en el Dipòsit Digital de Documents (DDD) de la UAB.

ESPM: Es van realitzar cinc grups focals amb la participació d’estudiants de diferents nivells (Grau, Màster i Doctorat) dels cursos de Comunicació i Publicitat, Periodisme, Disseny, i Cinema i Audiovisual de diferents campus, situats a São Paulo, Rio de Janeiro i Porto Alegre. Tres grups focals van ser realitzats en format on-line. Les persones participants van respondre les següents preguntes: (a) Com defineix la comunicació inclusiva?; (b) Ha estat tractada en alguna signatura de les que ha cursat i sobre quins temes s’ha parlat?; (c) Creu que és necessari tractar la comunicació inclusiva a la universitat i com s’hauria de fer?; i (d) Coneix algun material que tracti el tema?

I Workshop sobre Metodologies Participatives i Comunicació Inclusiva, desenvolupat en format online el 18 d’octubre de 2022 amb la participació d’investigadors d’Espanya i Brasil. Es va debatre sobre com definir la noció de comunicació inclusiva i es van compartir les principals dificultats a l’hora de ser abordada a les aules així com també bones pràctiques.

Participants: Adolfo Carratalá Simón (Universitat de València); Alejandro Barranquero Carretero (Universidad Carlos III de Madrid); Cicilia Peruzzo (Universidade Estadual do Rio de Janeiro); Claudia Lahni (Universidade Federal de Juiz de Fora); Deivison Campos (Pontifícia Universidade Católica do Rio Grande do Sul); Eloísa Nos Aldás (Universitat Jaume I); Estefanía Jiménez Iglesias (Universidad del País Vasco – UPV/EHU); Flavia Moura  (Universidade Federal do Maranhão); Francisco Javier Paniagua Rojano (Universidad de Málaga); Gabriela Marques  (Universidade Federal da Bahia); Gemma Teso Alonso (Universidad Complutense de Madrid); Guiomar Rovira (Marie Skłodowska-Curie de la Unión Europea en la Universitat de Girona); Liliane Dutra Brignol (Universidade Federal de Santa Maria); Marcia Veiga (Unisinos); Miguel Vicente Mariño (Universidad de Valladolid); Patricia Izquierdo Iranzo (Universidad Rey Juan Carlos); Teresa Piñeiro Otero (Universidade da Coruña); Vangela Morais (Universidade Federal de Roraima, Venezuela) i María Victoria Carrillo (Universidad de Extremadura).

Huertas Bailén, A.; Cogo, D.; Peres-Neto, L.; Machado Ramos de Almeida, G.; Navarro, C. y Camargo, J. (2023). Idees per a abordar la comunicació inclusiva en els estudis universitaris de comunicació / Ideas para abordar la comunicación inclusiva en los estudios universitarios de comunicación / Ideias para abordar a comunicação inclusiva nos estudos universitários de comunicação. InCom-UAB Publicacions, 26. Bellaterra: Institut de la Comunicació, Universitat Autònoma de Barcelona. ISBN: 978-84-127367-3-1

DESCARREGA EL LLIBRE

Esta publicación es resultado del proyecto “Diálogo Brasil-España para la innovación docente en comunicación inclusiva: diagnóstico y propuestas de actuación a partir de la investigación acción” (FSXXXVIII-FS07), financiado por la Fundación Autónoma Solidaria. Desarrollado durante dos años, entre septiembre de 2021 y octubre de 2023, ha sido coordinado por el Instituto de la Comunicación de la Universitat Autònoma de Barcelona (InCom-UAB) en colaboración con el Programa de Posgrado (Maestría y Doctorado) en Comunicación y Prácticas de Consumo de la Escola Superior de Propaganda e Marketing (ESPM), São Paulo/Brasil.

Amparo Huertas (InCom-UAB) y Denise Cogo (ESPM) han sido las investigadoras principales, y el equipo ha estado formado por un total de 7 personas. Desde la UAB, han participado Luiz Peres-Neto, Celina Navarro Bosch y Quim Puig. Desde la ESPM, Gabriela Machado Ramos de Almeida y Julia Faria Camargo.

Del conjunto de actividades realizadas en el marco de este proyecto, tres han contribuido directamente en la elaboración de este documento:

Revisión y análisis crítico de bibliografía especializada procedente de diferentes disciplinas (comunicación, antropología, historia, filosofía y psicología)

Trabajo de campo sobre una muestra formada por 412 estudiantes del área de la comunicación durante el curso 2021-2022 (UAB: 299; ESPM: 113).

UAB: se aplicaron 167 cuestionarios para observar el modo en que el alumnado entiende la noción de comunicación inclusiva y percibe su utilidad, gracias a la colaboración de Núria Simelio, Anna Tous, Carolina Escudero y Jordi Badia (Periodismo, Comunicación de las Organizaciones, y Publicidad y Relaciones Públicas). Además, guiados por miembros del equipo, se realizaron tres ejercicios específicos: (a) identificación de escenas cinematográficas con contenido racista (Comunicación Audiovisual); (b) elaboración de proyectos de investigación en torno a la comunicación inclusiva (Publicidad y Relaciones Públicas) y (c) análisis y propuestas para incluir la perspectiva de género en contenidos audiovisuales (Comunicación Audiovisual). También se tutorizó un Trabajo de Final Grado en torno a este tema: “La formación en comunicación inclusiva al grado de Periodismo: estudio cualitativo de las opiniones y propuestas del alumnado de universidades catalanes”, firmado por Ana Augusto Arenas (Periodismo) y disponible en abierto en el Depósito Digital de Documentos (DDD) de la UAB.

ESPM: Se realizaron cinco grupos focales, con la participación de estudiantes de diferentes niveles (Grado, Maestría y Doctorado) de los cursos de Comunicación y Publicidad, Periodismo, Diseño, y Cine y Audiovisual en diferentes campus, ubicados en São Paulo, Rio de Janeiro y Porto Alegre. Tres encuentros fueron online. Las personas participantes respondieron a las siguientes preguntes: (a) ¿Cómo define la comunicación inclusiva?; (b) ¿Ha sido tratada en alguna asignatura de las que ha cursado y sobre qué temas se ha hablado?; (c) ¿Cree que es necesario tratar la comunicación inclusiva en la universidad y cómo se debería hacer?; y (d) ¿Conoce algún material que trate el tema?

I Workshop sobre Metodologías Participativas y Comunicación Inclusiva, desarrollado en formato online el 18 de octubre de 2022 con la participación de investigadores de España y Brasil. Se debatió sobre cómo definir la noción de comunicación inclusiva y se compartieron que se presentan cuando se trata de abordar en clase, así como también buenas prácticas.

Participantes: Adolfo Carratalá Simón (Universitat de València); Alejandro Barranquero Carretero (Universidad Carlos III de Madrid); Cicilia Peruzzo (Universidade Estadual do Rio de Janeiro); Claudia Lahni  (Universidade Federal de Juiz de Fora); Deivison Campos (Pontifícia Universidade Católica do Rio Grande do Sul); Eloísa Nos Aldás (Universitat Jaume I); Estefanía Jiménez Iglesias (Universidad del País Vasco – UPV/EHU); Flavia Moura  (Universidade Federal do Maranhão); Francisco Javier Paniagua Rojano (Universidad de Málaga); Gabriela Marques  (Universidade Federal da Bahia); Gemma Teso Alonso (Universidad Complutense de Madrid); Guiomar Rovira (Marie Skłodowska-Curie de la Unión Europea en la Universitat de Girona); Liliane Dutra Brignol (Universidade Federal de Santa Maria); Marcia Veiga (Unisinos); Miguel Vicente Mariño (Universidad de Valladolid); Patricia Izquierdo Iranzo (Universidad Rey Juan Carlos); Teresa Piñeiro Otero (Universidade da Coruña); Vangela Morais (Universidade Federal de Roraima, Venezuela) y María Victoria Carrillo (Universidad de Extremadura).

Esta publicação é resultado do projeto “Diálogo Brasil-Espanha para a inovação pedagógica em comunicação inclusiva: diagnóstico e propostas de ação a partir da pesquisa-ação” (FSXXXVIII-FS07), financiado pela Fundació Autònoma Solidària. Desenvolvido por dois anos, entre setembro de 2021 e outubro de 2023, foi coordenado pelo Institut de la Comunicació da Universitat Autònoma de Barcelona (InCom-UAB) em colaboração com o Programa de Pós-Graduação (Mestrado e Doutorado) em Comunicação e Práticas de Consumo da Escola Superior de Propaganda e Marketing (ESPM), São Paulo/Brasil.

Amparo Huertas (InCom-UAB) e Denise Cogo (ESPM) foram as pesquisadoras principais, e a equipe foi constituída por um total de sete pessoas. Da UAB, participaram Luiz Peres-Neto, Celina Navarro Bosch e Quim Puig. Da ESPM, Gabriela Machado Ramos de Almeida e Julia Faria Camargo.

Das atividades realizadas no âmbito deste projeto, três contribuíram diretamente para a elaboração do presente documento:

Revisão e análise crítica da bibliografia especializada procedente de diferentes disciplinas (comunicação, antropologia, história, filosofia e psicologia).

Trabalho de campo com uma amostra de 412 estudantes da área da comunicação durante o ano letivo de 2021-2022 (UAB: 299; ESPM: 113).

UAB: Foram aplicados 167 questionários para observar como tais estudantes entendem a noção de comunicação inclusiva e percebem sua utilidade, graças à colaboração de Núria Simelio, Anna Tous, Carolina Escudero e Jordi Badia (Jornalismo, Comunicação das Organizações, e Publicidade e Relações Públicas). Além disso, com orientação por parte de integrantes da equipe, foram realizados três exercícios específicos: (a) identificação de cenas de filmes com conteúdo racista (Comunicação Audiovisual); (b) desenvolvimento de projetos de pesquisa sobre comunicação inclusiva (Publicidade e Relações Públicas); e (c) análise e propostas para incluir a perspectiva de gênero nos conteúdos audiovisuais (Comunicação Audiovisual). Também foi realizada a orientação de um Trabalho de Conclusão de Curso (TCC) sobre este tema, intitulado «A formação em comunicação inclusiva na graduação em Jornalismo: estudo qualitativo das opiniões e propostas dos estudantes de universidades catalãs», de autoria de Ana Augusto Arenas (Jornalismo) e disponível em acesso aberto no Deposito Digital de Documentos (DDD) da UAB.

ESPM: Foram realizados cinco grupos focais, com a participação de estudantes de diferentes níveis (graduação, mestrado e doutorado) dos cursos de Comunicação e Publicidade, Jornalismo, Design e Cinema e Audiovisual de diferentes campi da ESPM, localizados em São Paulo, Rio de Janeiro e Porto Alegre. Dois grupos focais foram realizados em formato presencial e três em formato on-line. As/os participantes dos grupos se expressaram a partir das seguintes perguntas formuladas pelas pesquisadoras: (a) O que você entende por comunicação inclusiva; (b) A comunicação inclusiva é tratada no seu curso na universidade? Em que disciplinas? Quais temas de comunicação inclusiva são tratados?; (c) Você acha necessário abordar a comunicação inclusiva no seu curso na universidade? Quais temas de comunicação inclusiva você acha importante serem abordados? Como deveriam ser abordados esses temas?; e d) Você conhece algum material de comunicação que trata da comunicação inclusiva?

I Workshop sobre Metodologias Participativas e Comunicação Inclusiva, desenvolvido em formato on-line em 18 de outubro de 2022 com a participação de pesquisadoras/es brasileiras/os e espanholas/espanhóis. O Workshop incluiu um debate sobre como definir a noção de comunicação inclusiva e as principais dificuldades em abordá-la em sala de aula, além do compartilhamento de boas práticas sobre o tema.

Participantes: Adolfo Carratalá Simón (Universitat de València); Alejandro Barranquero Carretero (Universidad Carlos III de Madrid); Cicilia Peruzzo (Universidade Estadual do Rio de Janeiro); Claudia Lahni (Universidade Federal de Juiz de Fora); Deivison Campos (Pontifícia Universidade Católica do Rio Grande do Sul); Eloísa Nos Aldás (Universitat Jaume I); Estefanía Jiménez Iglesias (Universidad del País Vasco – UPV/EHU); Flavia Moura (Universidade Federal do Maranhão); Francisco Javier Paniagua Rojano (Universidad de Málaga); Gabriela Marques (Universidade Federal da Bahia); Gemma Teso Alonso (Universidad Complutense de Madrid); Guiomar Rovira (Marie Skłodowska-Curie European Union at the University of Girona); Liliane Dutra Brignol (Universidade Federal de Santa Maria); Marcia Veiga (Unisinos); Miguel Vicente Mariño (Universidad de Valladolid); Patricia Izquierdo Iranzo (Universidad Rey Juan Carlos); Teresa Piñeiro Otero (Universidade da Coruña); Vangela Morais (Universidade Federal de Roraima, Venezuela); e María Victoria Carrillo (Universidad de Extremadura).

DESCARGA EL LIBRO

Imagen de Art-x A.I artxai en Pixabay

Vistas:

367